Ο Ηλίας Καραβόλιας διερωτάται αν υπάρχει ηθικός καπιταλισμός. Με αφορμή την μεταγραφή του Ρονάλντο στη Γιουβέντους που προκάλεσε την αντίδραση του συνδικάτου της FIAT σημειώνει πως αν τα κέρδη της οικογένειας Ανιέλι διανέμονταν στους εργαζόμενουςούτε ο Κέυνς ούτε ο Μαρξ δεν θα είχαν κάτι να πουν.
Το μυθικό συμβόλαιο του 33χρονου Ρονάλντο στην Γιουβέντους (120 εκατομμύρια για 4 χρόνια) αλλά και τα 105 εκατομμύρια που θα πάρει η Ρεάλ έκαναν τους εργαζομένους της FΙΑΤ να διαμαρτυρηθούν στα αφεντικά τους (ιδιοκτήτες και της Γιουβέντους). Η μεταγραφή θα πληρωθεί από χορηγία εταιρείας η οποία ανήκει στον όμιλο της FIAT. Αυτό προκάλεσε την αντίδραση του συνδικάτου τους.Αξίζει να διαβάσουμε την ανακοίνωση τους:
“Μας λένε ότι η εποχή είναι δύσκολη. Αλλά η εταιρεία αποφασίζει να επενδύσει πολλά χρήματα σε μόνο έναν άνθρωπο. Είναι απαράδεκτο το γεγονός. Ενώ οι εργαζόμενοι και οι οικογένειές τους σφίγγουν όλο και περισσότερο τις ζώνες τους και εξακολουθούν για χρόνια να κάνουν τεράστιες οικονομικές θυσίες, χωρίς αυξήσεις μισθών, η ίδια η εταιρεία αποφασίζει να δαπανήσει εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ για την αγορά ενός ποδοσφαιριστή. Είναι εντάξει; Είναι φυσιολογικό για ένα άτομο να κερδίζει εκατομμύρια και χιλιάδες οικογένειες να μην μπορούν να ανταπεξέλθουν έως τα μέσα του μήνα; Είμαστε όλοι εξαρτημένοι από το ίδιο αφεντικό.
Αλλά σε αυτή τη στιγμή τεράστιας κοινωνικής δυσκολίας, αυτή η άνιση μεταχείριση δεν μπορεί και δεν πρέπει να γίνει αποδεκτή. Οι εργαζόμενοι της FIAT έχουν υπηρετήσει την εταιρεία για τουλάχιστον τρεις γενιές. Πλούτισαν όποιον κινείται γύρω στην εν λόγω εταιρεία. Και σε αντάλλαγμα έλαβαν πάντα και μόνο μια ζωή δυστυχίας. Η εταιρεία θα μπορούσε να επενδύσει σε μοντέλα αυτοκινήτων που διασφαλίζουν το μέλλον των χιλιάδων ανθρώπων. Όχι μόνο σε έναν άνθρωπο. Προτιμούν τον κόσμο του παιχνιδιού, τη διασκέδαση από οτιδήποτε άλλο”.
Ο Ανιέλι και ο ηθικός καπιταλισμός
Ποτέ ένα συνδικάτο εργαζομένων παγκοσμίως δεν περιέγραψε την σύγχρονη πραγματικότητα των ανισοτήτων τόσο εύστοχα. Η οικογένεια Ανιέλι, μια παραδοσιακή καπιταλιστική δύναμη της Ιταλίας, απασχολεί χιλιάδες εργαζομένους δεκαετίες τώρα. Και πολύ απλά αποφασίζει να προσλάβει έναν νέο εργαζόμενο σε μια εταιρεία της (σημ: αυτό είναι η Γιουβέντους). Με στόχο όχι απλά να κάνει απόσβεση. Αλλά να αυξήσει την κερδοφορία και την αξία της: με την ανακοίνωση και μόνο της πιθανότητας μεταγραφής του Ρονάλντο η μετοχή της ομάδας αυξήθηκε 150 εκατομμύρια ευρώ!
Πόσο “ηθικό” είναι αυτό απέναντι στους χιλιάδες λοιπούς εργαζόμενους του ομίλου Ανιέλι; Το πραγματικό ερώτημα φυσικά είναι ευρύτερο. Έχει διατυπωθεί από πολλούς στην Ιστορία: πόσο ηθικός είναι ο καπιταλισμός;
Ας βάλουμε τα πράγματα στην σωστή τους διάσταση. Οι εργαζόμενοι της FΙΑΤ δεν θίγονται άμεσα απο την μεταγραφή Ρονάλντο. Ίσως μάλιστα θα μπορούσαν και να ευνοηθούν μακροπρόθεσμα από τα κέρδη της Γιουβέντους. Αλλού είναι το ζήτημα. Πόσα χρόνια έχουν να δούν αύξηση στους μισθούς τους; Πόσα κεφάλαια επανεπενδύθηκαν σε ανθρώπινο δυναμικό ή σε βελτίωση των εργασιακών συνθηκών του ομίλου; Θα ήταν χρήσιμο να ξέρουμε αυτά τα στοιχεία ώστε να μην αδικήσουμε τους μεγαλομετόχους του ομίλου και την διοίκηση του.
Οι εργαζόμενοι όμως διαμαρτύρονται για την “ηθική” διάσταση. Και ολόκληρο το κείμενο της διαμαρτυρίας τους κρύβει ενα διαχρονικό ερώτημα, ιστορικά αναπάντητο. Είναι υποχρεωμένοι οι Ανιέλι αυτού του κόσμου να αυξάνουν τους μισθούς των εργαζομένων λόγω αύξησης των κερδών τους; Είναι υποχρεωμένοι αντί να δίνουν δεκάδες εκατομμύρια σε έναν μόνο άνθρωπο (που θα τους τα πολλαπλασιάσει με την αξία και την φήμη του) να τα επενδύσουν στο σύνολο των εργαζομένων τους;
Αν ο Μαρξ και ο Κέυνς γνώριζαν τον Ρονάλντο…
Οι ερωτήσεις αυτές έχουν απασχολήσει μεγάλους οικονομολόγους αιώνες τώρα. Όταν ο Μαρξ έγραφε για την υπερσυσσώρευση κεφαλαίου και τα λιμνάζοντα κεφάλαια που δεν επαν-επενδύονται και γεννούν ανισότητες και κρίσεις, όταν ο Κέυνς έγραφε για την παγίδα ρευστότητας και την ακαμψία των μισθών, δεν είχαν στο μυαλό τους ότι ένας ποδοσφαιριστής θα στοίχιζε ετησίως όσο και η συνολική μισθοδοσία ενός ολόκληρου βιομηχανικού ομίλου. Δεν είχαν στο μυαλό τους ότι οι διοικήσεις τραπεζών και λοιπών μεγάλων πολυεθνικών ομίλων θα αμοίβονταν εκατοντάδες φορές περισσότερο από τον μέσο εργαζόμενο.
Οι εργαζόμενοι της FIAT δεν ζητούν από τα αφεντικά τους αυξήσεις μισθών. Ζητούν νέες επενδύσεις ώστε να γίνουν βιώσιμες οι θέσεις εργασίας τους στα εργοστάσια. Ας μην βιαστούμε να κάνουμε συγκρίσεις με συνδικαλιστικές ιστορίες και δράσεις συνδικάτων παλιότερων εποχών στην Ιταλία (και διεθνώς).Οι εισοδηματικές ανισότητες είναι σήμερα υπέρμετρα αυξημένες. Η Εργασία έχει αλλάξει μορφή και περιεχόμενο.
…θα μιλούσαν για φιλότιμο
Ο Ρονάλντο και ο κάθε Ρονάλντο μπορεί να “αξίζουν” τα λεφτά τους για έναν και μόνο λόγο. Γιατί θα τα κάνουν απόσβεση και μάλιστα σύντομα. Το ερώτημα είναι αν στο παίγνιο του καπιταλισμού χωράει η λογική της “δίκαιης” επένδυσης και της “ηθικής” οικονομίας. Κανένας δεν μπορεί να πιέσει τα μεγάλα αφεντικά αυτής της γης στο να μην επενδύουν τόσα πολλά κεφάλαια σε έναν μόνο εργαζόμενο. Δεν υπάρχει όριο στην επιλογή αυτή. Το μόνο που υπάρχει σαν ζητούμενο είναι η αμετάφραστη ελληνική λέξη: φιλότιμο. Πόσοι καπιταλιστές άραγε ξέρουν τι σημαίνει αυτό; Και πόσο “υποχρεωμένοι” είναι να κοιτάξουν το συμφέρον τους παράλληλα με το συμφέρον όλων των εργαζομένων;
Ας ελπίσουμε ότι μια μέρα θα ακούσουμε ότι μερίσματα από τα κέρδη της Γιουβέντους – που θα πρωταγωνιστεί λόγω Ρονάλντο – θα διανεμηθούν και στους εργαζόμενους του ομίλου FIAT. Τότε δεν θα μπορεί να πει κανείς τίποτα για αυτή την μεταγραφή. Ούτε καν ο Κέυνς και ο Μαρξ δεν θα είχαν κάτι να πουν. Iσως μάλιστα να χαρακτήριζαν και τον Ρονάλντο ως αυτό που πραγματικά είναι: μια τέλεια τεχνική μηχανή παραγωγής κερδοφορίας…
Διαβάστε το προηγούμενο άρθρο του Ηλία Καραβόλια στο new deal
ΚΑΤΕΒΑΣΤΕ ΤΟ APP
ΚΑΤΕΒΑΣΤΕ ΤΟ APP
